آنچه شاکی را بَرَد در جایگاه متهم / انفعال است ، انفعال است ای صنم
در این کمتر از هفت ماه که از اجرایی شدن برجام می گذرد جملات ناامید کننده ای با این مضمون که "هیچ چیز تغییری نکرده" را زیاد می شنویم. سوالی که از آنان که چنین موضوعی را در رسانه های پر شمار و تریبون های پر تعدادشان بیان می کنند باید پرسید این است که این حضرات در آن زمان که دچار تحریم بودیم مشکلات را حس می کردند که حالا با برداشته شدن تحریم ها تفاوتی برایشان بوجود آید؟
برای فهم دستاوردهای برجام باید اول کمی با وضعیت پیش از برجام آشنا شویم ؛ وضعتی که در آن :
1ــ دیگران ایران را مجبور به فروش نفت تا سقف یک میلیون بشکه در روز می کردند و این یعنی حدود یک سوم شدن فروش نفت ایران نسبت به سال 84 و به همین نسبت کاهش درآمد کشور از این بخش. از بحث اقتصادی اش که بگذریم همین که برای کشوری که "عزت" از اصول تغییر ناپذیرش است دیگران تعیین تکلیف کنند بزرگترین خسارت ممکن است.
2ــ محدودیت دیگر برای زمانی بود که ایران برای واردات کالاها مجبور بود ده تا سی درصد (و گاه بیش از این) بیشتر از مبلغ معمول پرداخت کند تا محموله کشتی هایی که حق نداشتند در بنادر کشور پهلو بگیرند با لنج هایی به ایران برسند.
3ــ موضوع سوم قرار گرفتن ایران ذیل فصل هفت منشور ملل متحد بود. عنوان "تهدید برای صلح و امنیت بین الملل"بار معنایی بسیار سنگینی در حقوق بین الملل دارد و پوششی حقوقی برای شروع جنگ است. در همین راستا می توان به قطعنامه 1929 که به سنگین ترین قطعنامه شورای امنیت علیه یک کشور معروف شد اشاره کرد که در آن مجوز "هر اقدام" علیه ایران را داده بود.
4ــ از مهم ترین محدودیت ها موضوع بیمه نفتکش ها و موضوع کشتیرانی و حمل و نقل بود که این محدودیت ، فروش نفت کشور و همچنین بخش صادرات را دچار سختی های بسیاری می کرد.
5ــ محدودیت دیگر روابط بین بانکی و نقل و انتقال پول بود که تمام فعالیت های اقتصادی را تحت الشعاع قرار می دهد.
6ــ عدم سرمایه گذاری خارجی و انتقال فناوری های نو دیگر اثر فضای تحریم بود که نتیجه اش ایجاد رکود و تبدیل نرخ رشد مثبت 6 درصد به منفی 7 درصد در یک دوره ی هشت ساله (بین 84 تا 92) بود.
و ...
اما امروز و بواسطه ی برجام :
1ــ ایران برای فروش نفت دچار هیچ محدودیتی نیست و هر مقدار که بخواهد می تواند نفت بفروشد.
2ــ ایران برای واردات کالاهایی که نیاز دارد الزامی به پرداخت مبلغی اضافه تر ندارد و کشتی ها در بنادر کشور پهلو می گیرند.
3ــ قطعنامه هایی که ایران را "تهدید برای صلح و امنیت بین الملل" می دانست و به دیگر کشورها مجوز "هر اقدام" را داده بود به صراحت "لغو" شده اند.
4- تا به امروز چند قرارداد مهم در حوزه بیمه منعقد شده است و از نظر حمل و نقل هم دیگر هیچگونه محدودیتی وجود ندارد.
5- درباره ی روابط بین بانکی آن بخشی از تحریم ها که به بهانه ی هسته ای وضع شده بود برطرف شده است و بانک های کشورهای دیگر در صورت تمایل مانعی برای همکاری با ایران پیش رویشان نیست. در این باره اینکه بخواهیم با رندی تحریم های اولیه و تحریم ها در حوزه های دیگر (تیم مذاکره کننده اجازه مذاکره درباره اش را نداشت) که یکی از دلایل تردید بانک های بزرگ در همکاری با ایران است را با تحریمی که به واقع رفع شده یکی کنیم و از این ، بی حاصل بودن برجام را نتیجه بگیریم بی انصافی است. هیچ فردی در هیچ کشوری نمی تواند بانک ها و بخش خصوصی را مجبور به مراوده با دیگر کشورها کند. در نتیجه بهتر است به جای آنکه دیگران را متهم به نقض عهد کنیم و از پشت پرده هایی که کسی ندیده سخن بگوییم تا دیر نشده فکری به حال تحریم های اولیه و تحریم ها در حوزه های دیگر نماییم.
6ــ در موضوع سرمایه گذاری خارجی هم فقط کافی است به سیاهه ی سرمایه گذاری هایی که در این کمتر از هفت ماه شده است نگاهی بیندازیم تا نتایج حاصل از برجام برایمان ملموس شود.
و...
مخاطب این نوشته مخالفان برجام نیستند . مخاطب این چند خط رسانه های همراه دولت و تیم رسانه ای دولت و از آن ها مهمتر مخاطب، شخص رییس جمهور روحانی است . مهم ترین دلیل میدانداری مخالفان برجام و منتقدان دولت در پسا برجام ضعف مفرط در این سوی ماجراست. یک لحظه تصور کنید که یکی ــ فقط یکی ــ از این دستاوردهای برجام در دولت سابق اتفاق می افتاد چه استفاده های فراوانی که از آن نمی شد ، اما در این دولت بواسطه تشخیص غلط مصلحت ، یا ضعف تیم رسانه ای ، یا رقابت های سیاسی درون ائتلاف اعتدال و اصلاحات ، یا هر دلیل دیگری نه تنها نتوانسته اند استفاده ای از دستاوردهای برجام از نظر رسانه ای و تبلیغاتی کنند بلکه حتی این انفعال کار را به جایی رسانده است که آنان که باید به خاطر عملکردشان در مذاکرات گذشته شرمنده و عذرخواه ملت ایران باشند در جای طلبکار نشسته اند و از بی تاثیر بودن برجام می گویند.
